Gefeliciteerd, je hebt een burn-out!
Waarom dat soms lastig te accepteren is
Een burn-out. Het woord alleen al roept vaak gevoelens van mislukking, schuld of falen op. Toch zijn er steeds meer stemmen die pleiten voor een herwaardering van dit fenomeen. Wat als we een burn-out niet zien als een eindstation, maar juist als een noodzakelijke wake-up call? Een uitnodiging van je lichaam om opnieuw te beginnen? Dat idee klinkt misschien aantrekkelijk, maar in de praktijk blijkt het accepteren van een burn-out ontzettend lastig. Waarom is dat zo, en hoe kun je deze fase van je leven anders bekijken?
Waarom is het moeilijk om een burn-out te accepteren?
De grootste uitdaging bij het accepteren van een burn-out is vaak mentaal. In onze maatschappij staat productiviteit centraal. We worden beloond voor hard werken, druk zijn en doorgaan, ongeacht hoe we ons voelen. Wanneer je lichaam uiteindelijk stop zegt, kan dat voelen als falen. Je hebt het gevoel dat je niet sterk genoeg bent, dat je hebt gefaald in de race van het leven. Maar hier schuilt precies de crux: een burn-out is geen teken van zwakte, maar van een systeem dat te lang is overbelast.
Je lichaam is niet kapot. Integendeel, het functioneert perfect. Het geeft aan dat het gedrag en de keuzes die je maakt niet in lijn zijn met wat het aankan. Dit signaal serieus nemen vraagt om een fundamentele herziening van hoe je leeft – en dat kan confronterend zijn. Het betekent namelijk dat je moet toegeven dat het oude patroon niet meer werkt.
Bronnen:
- Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, en their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315.
- Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: Recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103-111.
Hoe kom je in een burn-out terecht?
Om te begrijpen hoe een burn-out ontstaat, is het belangrijk om naar je hormonen en je zenuwstelsel te kijken. Wanneer je langdurig in de ‘aan-modus’ staat, wordt je lichaam overspoeld met stresshormonen zoals cortisol en adrenaline. Deze hormonen zijn nuttig voor acute stresssituaties – ze maken je alert en klaar om te handelen – maar zijn desastreus wanneer ze continu aanwezig zijn.
Langdurige stress zorgt ervoor dat je lichaam in een soort overlevingsmodus blijft hangen. Ontstekingsremming, die normaal door cortisol wordt gereguleerd, raakt ontregeld. Je immuunsysteem kan overuren draaien of juist uitgeput raken. Je slaapkwaliteit verslechtert en je lichaam stopt met herstellen, omdat dat simpelweg geen prioriteit heeft in een constante stressstand.
Het lijkt misschien alsof je uitgeput raakt omdat je “te weinig energie” hebt. Maar misschien is het omgekeerde waar: je lichaam geeft je een burn-out om je te laten zien dat je al te lang over je grenzen bent gegaan. Het vertelt je dat het zo niet langer kan.
Bronnen:
- McEwen, B. S. (1998). Stress, adaptation, and disease: Allostasis and allostatic load. Annals of the New York Academy of Sciences, 840(1), 33-44.
- Sapolsky, R. M. (2004). Why Zebras Don’t Get Ulcers: The Acclaimed Guide to Stress, Stress-Related Diseases, and Coping. New York: Holt Paperbacks.
Burn-out als een kans voor herstel
Hier komt een interessante vraag op: is een burn-out echt een teken van uitputting, of is het juist een natuurlijke stap richting herstel? Als je kijkt naar de signalen die je lichaam geeft, kun je een burn-out zien als een resetknop. Je lichaam schreeuwt dat je iets moet veranderen. Het geeft je duidelijke grenzen, omdat je deze zelf misschien te vaak hebt genegeerd.
Dit betekent ook dat een burn-out je veel kan leren. Je ontdekt wat je niet meer wilt, wat niet werkt, en wat wel nodig is om gezond en gelukkig te blijven. Zolang je doorgaat in je oude gedrag – het constant pleasen van anderen, perfectionisme, altijd maar doorgaan – zullen de signalen niet verdwijnen. Pas als je fundamenteel iets verandert, zal je lichaam je rust en ruimte geven.
Bronnen:
- Kabat-Zinn, J. (1990). Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. New York: Delacorte Press.
- Siegel, D. J. (2012). The Developing Mind: How Relationships and the Brain Interact to Shape Who We Are. New York: Guilford Press.
Burn-out ondanks bewuster leven: hoe kan dat?
Veel mensen ervaren iets vreemds: ze krijgen een burn-out op het moment dat ze juist bewuster en gezonder zijn gaan leven. Hoe kan dat? Het lijkt paradoxaal, maar het is eigenlijk heel logisch. Als je bijvoorbeeld altijd sympatiek en meegaand bent geweest, kun je je hele leven over je grenzen zijn gegaan zonder dat je het echt doorhad. Wanneer je eindelijk begint te luisteren naar je lichaam, beter voor jezelf zorgt en meer rust neemt, kan je lichaam beginnen met herstellen.
Dat herstelproces gaat vaak gepaard met vertraging. Stress die jarenlang onderdrukt is geweest, komt eindelijk naar boven. Dit kan voelen als een terugval, maar is eigenlijk een teken dat je lichaam in balans probeert te komen. Het activeren van de parasympaticus – het deel van je zenuwstelsel dat zorgt voor rust en herstel – kan in het begin ongemakkelijk zijn, omdat je lichaam dit niet meer gewend is. Je hebt misschien jarenlang in een ontstekingsremmende stressstand geleefd, en nu moet je lichaam leren om zichzelf weer op een natuurlijke manier te herstellen.
Bronnen:
- Porges, S. W. (2011). The Polyvagal Theory: Neurophysiological Foundations of Emotions, Attachment, Communication, and Self-Regulation. New York: W. W. Norton & Company.
- Levine, P. A. (1997). Waking the Tiger: Healing Trauma. Berkeley: North Atlantic Books.
Is een burn-out iets positiefs?
Hoewel het absoluut niet fijn is om een burn-out door te maken, kun je het wel zien als een kans. Het dwingt je om bewuste keuzes te maken, om op zoek te gaan naar balans en om eindelijk te luisteren naar je lichaam.
Het vraagt ook om acceptatie: accepteren dat je niet alles kunt, dat je soms nee moet zeggen, en dat je goed voor jezelf moet zorgen. Door die acceptatie kun je een burn-out zien als een reset – een kans om opnieuw te beginnen, vanuit een plek van bewustzijn en balans.
Bronnen:
- Neff, K. (2011). Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself. New York: HarperCollins.
- Brown, B. (2012). Daring Greatly: How the Courage to Be Vulnerable Transforms the Way We Live, Love, Parent, and Lead. New York: Gotham Books.
Wat kun je nu doen?
Als je in een burn-out zit, of er tegenaan hikt, onthoud dan het volgende:
- Luister naar je lichaam. Het geeft je deze signalen met een reden. Neem ze serieus.
- Maak bewuste keuzes. Wat heb je nodig? Wat wil je niet meer? Schrijf het op en maak een plan.
- Rust is essentieel. Geef jezelf toestemming om te rusten. Herstel kost tijd.
- Zoek hulp. Een coach, therapeut of andere professional kan je helpen om helderheid te krijgen in je situatie.
Een burn-out is misschien niet wat je wilde, maar het kan wel precies zijn wat je nodig hebt. Het is een uitnodiging om opnieuw naar jezelf te kijken – en dat is uiteindelijk een geschenk.
Werken aan jouw veerkracht
Bij Veerkragt geloven we dat herstel na een burn-out begint bij het opbouwen van totale veerkracht: fysiek, mentaal, emotioneel én in je gedrag. Onze programma’s bieden praktische ondersteuning om je veerkracht structureel te vergroten:
- Training in optimaal bewegen: Via personal training en fysieke veerkrachtprogramma’s werken we aan het verminderen van fysieke stress. Beweging wordt een hulpmiddel om je lichaam weer in balans te brengen.
- Het Veerkrachtige Brein-programma: Inclusief reflexintegratie, waarmee we de aansturing vanuit je brein (input) verbeteren. Het doel is om de samenwerking tussen brein en lichaam te optimaliseren.
- Ademhaling en gevoel: Dit programma richt zich op het bereiken van een hogere mate van hartcoherentie, waarbij ademhaling en emotioneel welzijn centraal staan.
Door aan deze aspecten te werken, creëer je een fundament voor langdurig herstel en een leven in balans. Je leert niet alleen om beter met stress om te gaan, maar ook om patronen te doorbreken die je eerder hebben uitgeput. Jouw veerkracht, jouw toekomst.
Terug naar blogs